W ostatnich badaniach naukowych pojawiły się nowe, istotne informacje dotyczące wpływu risperidonu na zdrowie kości, szczególnie w kontekście pacjentów z schizofrenią. Badania te ukazują mechanizm, przez który risperidon, popularny lek przeciwpsychotyczny, może przyczyniać się do utraty masy kostnej poprzez indukcję ferroptozy, nowego typu śmierci komórkowej. Zrozumienie tego mechanizmu jest kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów oraz zapewnienia bezpieczeństwa stosowania tego leku w praktyce klinicznej.
Risperidon a zdrowie kości – kontekst kliniczny
Schizofrenia, jako przewlekłe zaburzenie psychiczne, dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie, co stawia przed lekarzami wyzwanie w zakresie skutecznego zarządzania objawami. Choć leki przeciwpsychotyczne, takie jak risperidon, są kluczowym elementem terapii, ich stosowanie wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych, w tym utraty masy kostnej. Utrata ta często prowadzi do osteoporozy, stanu charakteryzującego się zmniejszeniem gęstości kości oraz zwiększonym ryzykiem złamań. Badania wskazują, że risperidon może przyczyniać się do tego procesu, co podkreślają wyniki wcześniejszych badań, w tym prace Amini i Motyla, które wykazały negatywny wpływ tego leku na zdrowie kości u myszy i szczurów.
Ferroptoza jako mechanizm indukowany przez risperidon
Ferroptoza to nowo odkryty rodzaj śmierci komórkowej, która jest zależna od żelaza i związana z akumulacją reaktywnych form tlenu (ROS) oraz peroksydacją lipidów. W badaniach wykazano, że ferroptoza odgrywa istotną rolę w procesach związanych z utratą kości. W kontekście risperidonu, badania sugerują, że lek ten może aktywować ferroptozę w osteoblastach i komórkach macierzystych mezenchymalnych, co prowadzi do zahamowania różnicowania osteogenicznego i przyspieszenia utraty kości.
Wyniki badań nad wpływem risperidonu na myszy z schizofrenią
Ocena utraty kości za pomocą mikro-CT
W badaniach wykorzystano model myszy z schizofrenią, w którym myszy poddano działaniu MK-801, a następnie przez osiem tygodni traktowano risperidonem. Analiza mikro-CT wykazała, że myszy z grupy MK-801 + RIS miały znacznie niższą gęstość mineralną kości (BMD), objętość kości (BV/TV) oraz grubość beleczek kostnych (Tb.Th) w porównaniu do grupy kontrolnej. Po interwencji z użyciem risperidonu zaobserwowano także uszkodzenia beleczek kostnych, co potwierdza hipotezę o negatywnym wpływie tego leku na strukturę kości.
Ferroptoza indukowana przez risperidon
Wyniki badań wykazały, że stosowanie risperidonu prowadzi do zwiększenia stężenia żelaza oraz zmiany w ekspresji białek związanych z ferroptozą. W porównaniu do grupy kontrolnej, w grupie MK-801 + RIS zaobserwowano znaczny wzrost ekspresji białek ACSL4 i COX2, a jednocześnie spadek białek SLC7A11 i GPX4, co sugeruje aktywację ferroptozy. Te zmiany są kluczowe dla zrozumienia, w jaki sposób risperidon wpływa na zdrowie kości u pacjentów z schizofrenią.
Wpływ inhibitora ferroptozy na utratę kości
W badaniach z zastosowaniem inhibitora ferroptozy, Ferrostatyny-1 (Fer-1), zaobserwowano, że podanie tego związku po risperidonie prowadzi do poprawy parametrów osteogenicznych. Stwierdzono, że Fer-1 zwiększa ekspresję białek osteogenicznych, takich jak ALP, OCN i OPN, co potwierdza, że aktywacja ferroptozy przez risperidon jest kluczowym mechanizmem prowadzącym do utraty kości.
Dyskusja – implikacje kliniczne i przyszłe kierunki badań
Odkrycia te mają istotne znaczenie kliniczne, ponieważ wskazują na potencjalne ryzyko związane z długoterminowym stosowaniem risperidonu u pacjentów z schizofrenią. Zrozumienie mechanizmów prowadzących do utraty masy kostnej może pomóc w opracowaniu strategii terapeutycznych, które zminimalizują te skutki uboczne. W przyszłych badaniach ważne będzie zbadanie szczegółowych szlaków sygnalizacyjnych, które są zaangażowane w indukcję ferroptozy przez risperidon, co może otworzyć nowe możliwości interwencji terapeutycznych.
Podsumowanie – kluczowe wnioski z badań
Podsumowując, wyniki badań wskazują, że risperidon może indukować ferroptozę w osteoblastach i komórkach macierzystych mezenchymalnych, co prowadzi do zahamowania różnicowania osteogenicznego i zwiększonej utraty masy kostnej u myszy z schizofrenią. Te odkrycia podkreślają potrzebę dalszych badań nad bezpieczeństwem stosowania risperidonu oraz jego wpływem na zdrowie kości pacjentów.
Bibliografia
Fan Hongyan, Yang Zaihong, Pang Lan, Li Peifan, Duan Changrong, Xia Guangyuan and Zheng Lei. Activation of osteoblast ferroptosis by risperidone accelerates bone loss in mice models of schizophrenia. Journal of Orthopaedic Surgery and Research 2025, 20(3), 205-9. DOI: https://doi.org/10.1186/s13018-025-05520-w.
